ڪراچي سنڌ جي وڏي وزير سيد مراد علي شاهه وفاق تي زور ڀريندي چيو آهي ته وفاقي حڪومت کي سنڌ جي راءِ کي ان فريم ورڪ ۾ شامل ڪرڻ گهرجي جيڪو تيل ۽ گئس جي ڳولا ۽ پيداوار ڪمپنين کي پنهنجي 35 سيڪڙو حصي کي خانگي ڪمپنين کي وڪڻڻ جي اجازت ڏئي ٿو. جڏهن ته سنڌ جي رضامندي کانسواءِ ڪنهن به وڪري جي اجازت نه هجڻ گهرجي. هن پيٽروليم ڊويزن کي هدايت ڪئي ته هيٺ ڏنل فريم ورڪ ۾ شامل ڪيو وڃي: 1. سنڌ صوبي لاءِ ٿرڊ پارٽين کي وڪرو ٿيندڙ گئس ترجيح هجڻ گهرجي. سنڌ صوبي جي گئس ڪنهن کي به وڪري (35 سيڪڙو کان) تي سنڌ حڪومت کان اين او سي جي ضرورت پوندي. 2. صوبائي حڪومتن کي اجازت آهي ته اهي اي اينڊ پي ڪمپنين ذريعي سڌي ريت ٿرڊ پارٽي گئس خريد ڪندڙن کي گئس جي وڪرو مان ونڊ فال ليوي گڏ ڪن. 3. پروڊيوسر ٿرڊ پارٽي گئس جي وڪري لاءِ توانائي جي وزارت، پيٽروليم ڊويزن، پاڪستان حڪومت، ۽ لاڳاپيل صوبائي حڪومتن کان منظوري وٺندو. 4. وفاقي حڪومت (پيٽروليم ڊويزن) پاران کوهن ۽ پيداوار سان لاڳاپيل حقيقي ڊيٽا جي حصيداري لاءِ سنڌ صوبي جي وڏي عرصي کان هلندڙ مطالبي کي پورو ڪيو ويندو. مسودي جي فريم ورڪ ۾ صوبي سان اهڙي ڊيٽا شيئر ڪرڻ جون شقون شامل هجڻ گهرجن. ان کان علاوه فريم ورڪ کي حتمي شڪل ڏيڻ وقت قيمت جي لاهي چاڙهي ۽ سپلائي چين جي رڪاوٽن جي بنيادي خطرن تي پڻ غور ڪرڻ جي ضرورت آهي. هن مطالبو ڪيو ته تيل ۽ گئس جي پيداوار جا تازا انگ اکر سنڌ سان باقاعدگي سان شيئر ڪيا وڃن ۽ توانائي کاتي کي هدايت ڪئي ته هو ونڊ فال ليوي جي ادائيگي لاءِ وفاقي وزارت پيٽروليم سان اثرائتي طريقي سان اڳتي وڌي. وڏي وزير اها ڳالهه صوبائي توانائي کاتي جي ماتحت ڪمپني، سنڌ انرجي هولڊنگ ڪمپني لميٽيڊ (ايس اي ايڇ سي ايل) جي اجلاس جي صدارت ڪندي چئي جنهن ۾ سنڌ جي وزير توانائي ناصر حسين شاهه، پرنسپل سيڪريٽري آغا واصف، سيڪريٽري توانائي مصدق طاهر خيلي ۽ ايس ايچ سي ايل جي چيف آپريٽنگ آفيسر طفيل کوسي شرڪت ڪئي. اجلاس ۾ وڏي وزير ڳولا جي سرگرمين کي وڌائڻ، آمدني وڌائڻ ۽ هائيڊرو ڪاربن جي ذخيرن ۾ سنڌ جي شفاف حصي کي محفوظ بڻائڻ تي ڌيان ڏنو. هن توانائي جي شعبي کي مضبوط ڪرڻ لاءِ صوبائي حڪومت جي عزم کي ورجايو. وزير توانائي ناصر شاهه، سيڪريٽري توانائي مصدق طاهر خيلي ۽ سي اي او ايس ايچ سي ايل طفيل کوسو وڏي وزير کي ايس ايچ سي ايل جي موجوده پورٽ فوليو، مالي ڪارڪردگي ۽ مستقبل جي روڊ ميپ بابت تفصيلي بريفنگ ڏني. ناصر شاهه وڏي وزير کي ٻڌايو ته ايس ايچ سي ايل توانائي جي ڳولا ۽ وسيلن جي انتظام ۾ اهم ڪردار ادا ڪري ٿو. هن وڌيڪ چيو ته ڪمپني هن وقت ڪيترن ئي ايڪسپلوريشن بلاڪس ۾ ڪم ڪرڻ ۾ دلچسپي رکي ٿي ۽ 2014 کان وٺي ايڪسپلوريشن ۾ 1.925 ارب رپيا سيڙپڪاري ڪئي آهي. اجلاس دوران ٽن کوهن مان پيداوار جي شروعات بابت هڪ وڏي ڪاميابي جو ذڪر ٿيو جن مان ايس اي ايڇ سي ايل پهريون ڀيرو سڌي طرح آمدني حاصل ڪئي آهي. ڪمپني کي 2025-2026 ۾ 113 ملين رپين جي خالص آمدني جي اميد آهي جنهن ۾ شاهه بندر ۾ تازو دريافت ٿيل گئس فيلڊ مان اضافي آمدني جي صلاحيت آهي. منصوبي کي وڌائڻ جي حڪمت عملي: وڏي وزير مالي استحڪام کي وڌيڪ بهتر ڪرڻ ۽ وڌيڪ آمدني سميت ورڪنگ انٽريسٽ ۾ اضافي بابت اهم قدمن جي منظوري ڏني. ايس اي ايڇ سي ايل هن وقت ايڪسپلوريشن بلاڪس ۾ 2.5 سيڪڙو ڪم ڪرڻ ۾ دلچسپي رکي ٿي جيڪو آمدني جي صلاحيت کي محدود ڪري ٿو. وڏي وزير توانائي کاتي کي هدايت ڪئي ته امڪاني بلاڪن ۾ ڪم ڪندڙ دلچسپي 2.5 سيڪڙو کان وڌائي 10-15 سيڪڙو ڪئي وڃي، مستقبل جي دريافتن ۾ وڌيڪ شرڪت کي يقيني بڻايو وڃي. هڊان بلاڪ جو حصول: وڏي وزير دادو، قمبر ۽ شهدادڪوٽ ضلعن ۾ واقع هڊن بلاڪ (تيل ۽ گئس جي ڳولا جو علائقو) جي حصول جي منظوري ڏني. 130-140 بي سي ايف جي اندازي مطابق گئس جي ذخيرن سان هي بلاڪ هڪ منافعي بخش سيڙپڪاري جو موقعو ڏئي ٿو. بلاڪ جي تفصيلن ۾ شامل آهي ته ايس اي ايڇ سي ايل 51 سيڪڙو آپريٽنگ دلچسپي برقرار رکي ٿي، باقي 49 سيڪڙو پي پي ايل، او جي ڊي سي ايل، يا ايم پي سي ايل جهڙن صنعتي ڀائيوارن کي ڏنو ويندو. پهرين گئس جي پيداوار 2028 جي پهرين ٽماهي تائين جو امڪان آهي جنهن جو ڪاٿو 23 سالن دوران 1.64 ملين ڊالر (460 ملين رپيا) جي سالياني خالص ڪيش فلو سان آهي. ڪُل سيڙپڪاري جو ڪاٿو 20.3 ملين ڊالر آهي جنهن مان ايس اي ايڇ سي ايل جو حصو 10.35 ملين ڊالر (2.89 ارب رپيا) آهي. وڏي وزير چيو ته هي اسٽريٽجڪ شروعات سنڌ کي توانائي جي ڳولا ۾ هڪ منفرد حيثيت ڏيندي جيڪا ڊگهي مدت جي مالي فائدن ۽ معاشي استحڪام کي يقيني بڻائي ٿي. تنگ گئس ۽ آف شور امڪانن جي ڳولا: وڏي وزير چيو ته سنڌ وٽ غير استعمال ٿيل امڪاني ذخيرا آهن خاص طور تي تنگ گئس فيلڊز ۾ جن جا امڪاني وسيلا 20-30 ٽي سي ايف آهن. هن وڌيڪ چيو ته صوبائي حڪومت آف شور ڊرلنگ جا موقعا پڻ ڳولي رهي آهي جيڪي پاڪستان جي توانائي جي شعبي لاءِ گيم چينجر ثابت ٿي سگهن ٿا. صوبائي توانائي حقن جو تحفظ: وڏي وزير سنڌ ۾ ڪم ڪندڙ ڪمپنين – يونائيٽيڊ انرجي پاڪستان لميٽيڊ ۽ او ايم وي الفا – سان لاڳاپيل ونڊ فال ليوي (ڊبليو ايل او) جي مسئلي کي پڻ خطاب ڪيو جيڪي حڪومت جي ڊبليو ايل او کي لاڳو ڪرڻ جي فيصلي کي چئلينج ڪري رهيا هئا. وڏي وزير پنهنجي توانائي کاتي کي هدايت ڪئي ته هائيڊرو ڪاربن آمدني مان پنهنجو جائز حصو حاصل ڪرڻ لاءِ اسلام آباد هاءِ ڪورٽ ۾ قانوني نمائندگي ڪري. ان کان علاوه آئين جي آرٽيڪل (3)172 جي مطابق تيل ۽ گئس وسيلن تي صوبائي خودمختياري کي يقيني بڻائڻ لاءِ پاليسي ترميمن تي بحث ڪيو ويو جيئن ته سنڌ صوبي کي گئس جي پيداوار ۾ وڏو حصو آهي، وڏي وزير وفاقي وزارت پيٽروليم کان مطالبو ڪيو ته اهو يقيني بڻايو وڃي ته سڀئي سرڪاري ڪمپنيون (او جي ڊي سي ايل، پي پي ايل، ايس ايس جي سي ايل، پي ايس او، جي ايڇ پي) ايم پي سي ايل (ايم پي سي ايل) ۾ اسان جي نمائندن جو تعداد ٻن مان گهٽائي هڪ ڪيو وڃي ۽ انهن جي جاءِ تي سنڌ جا نمائندا آندا وڃن. توانائي جي بچت: وڏي وزير مراد علي شاهه، سنڌ جي توانائي شعبي کي وڌائڻ جي پنهنجي عزم کي ورجائيندي توانائي کاتي کي هدايت ڪئي ته منظورين جي عمل کي وڌائيندي ڳولا جي سرگرمين کي تيز ڪيو وڃي. سنڌ جي وڏي وزير چيو ته سنڌ قدرتي وسيلن سان مالا مال آهي ۽ اسان کي يقيني بڻائڻ گهرجي ته انهن وسيلن کي اسان جي ماڻهن جي فائدي لاءِ موثر طريقي سان استعمال ڪيو وڃي. ۽ وڌيڪ چيو ته ڪم ڪندڙ ۾ دلچسپي وڌائڻ، نوان ايڪسپلوريشن بلاڪ حاصل ڪرڻ ۽ توانائي جي آمدني جو صحيح حصو آڻڻ سان اسان سنڌ لاءِ هڪ مضبوط، پاڻ ڪمائيندڙ بڻجي سگهون ٿا. هن اجلاس ۾ ڪيل اسٽريٽجڪ فيصلن ايس ايچ سي ايل ۽ سنڌ جي توانائي صنعت لاءِ رستو هموار ڪيو آهي. مضبوط مالي امڪان، اعليٰ امڪاني بلاڪن ۾ واڌ ۽ فعال پاليسي قدمن سان سنڌ پاڪستان جي توانائي جي شعبي ۾ هڪ اهم ڌر بڻجڻ لاءِ تيار آهي. اهي قدم نه رڳو صوبائي آمدني ۾ اضافو ڪندا پر پاڪستان جي مجموعي توانائي جي سيڪيورٽي ۾ پڻ ڪردار ادا ڪندا، سنڌ جي مستحڪم ۽ خوشحال مستقبل کي يقيني بڻائيندا.
