ڪراچي سنڌ جي وڏي وزير سيد مراد علي شاهه چيو آهي ته 2023 جي ڊجيٽل آدمشماري موجب قومي آبادي ۾ 2.55 سيڪڙو جي سالياني واڌ جي شرح ڏيکاري وئي آهي جڏهن ته پاڪستان جي آبادي 241 ملين ۽ سنڌ جي آبادي 55 ملين کان وڌي وئي آهي. هن چيو ته آبادي جي واڌ جا ٻه مکيه ڪارڻ پيدائش جي شرح ۾ واڌ ۽ پاڪستان جي اندر ۽ ٻاهرين ملڪن مان وڏي لڏپلاڻ آهي جنهن صوبي جي محدود وسيلن تي سخت دٻاءُ وڌو آهي ۽ نوڪريون، صحت، تعليم، رهائش ۽ خوراڪ جي فراهمي جي متاثر ٿيندي آهي. هن اها ڳالهه پاڪستان جي گڏيل مفادن واري ڪائونسل ۽ سپريم ڪورٽ پاران اڳ ۾ ڪيل فيصلن تي عمل ڪرڻ لاءِ آدمشماري ۾ واڌ بابت ٽاسڪ فورس جي اجلاس جي صدارت ڪندي چئي. اجلاس وزيراعليٰ هائوس ۾ ٿيو جنهن ۾ صوبائي وزيرن شرجيل ميمڻ، ڊاڪٽر عذرا، ناصر شاهه، سردار شاهه، شاهينه شير علي، چيف سيڪريٽري آصف حيدر شاهه، چيئرمين پي اينڊ ڊي، صوبائي سيڪريٽرين، يو اين ايف پي اي جي نمائندي ڊاڪٽر لوائي شبانه، يو ايس ايڊ ۽ بل اينڊ ميلنڊا گيٽس فائونڊيشن جي نمائندن، ٽيڪنيڪل ايڊوائيزر پاپوليشن ڊپارٽمينٽ طالب لاشاري ۽ ٻين شرڪت ڪئي. وڏي وزير سنڌ جي تيزي سان وڌندڙ آبادي کي منهن ڏيڻ جي اهميت تي زور ڏنو. هن چيو ته ٽاسڪ فورس پاليسي ۽ عملي ٻنهي طريقن جي رهنمائي ذريعي اڳ ۾ ئي حاصل ڪيل ڪاميابين تي ٻڌل هوندي. وڌيڪ چيو ته تازو 2023 جي ڊجيٽل مردم شماري موجب قومي آبادي ۾ واڌ ڏيکاريو ويو آهي جنهن جي سالياني واڌ جي شرح 2.55 سيڪڙو آهي نتيجي ۾ پاڪستان جي ڪل آبادي 241 ملين آهي. هن چيو ته فقط سنڌ ۾ 55 ملين کان وڌيڪ آبادي آهي جڏهن ته عملدارن کي شڪ آهي ته مردم شماري جي ڊيٽا ۾ حقيقي انگن اکرن کي گهٽايو ويو آهي. وڏي وزير آبادي جي واڌ جي ٻن مکيه محرڪن جي نشاندهي ڪئي هڪ وڌندڙ شرح پيدائش ۽ ٻي پاڪستان اندر ۽ ٻاهرين ملڪن مان وڏي لڏپلاڻ. هن وڌيڪ چيو ته اهو رجحان صوبي جي محدود وسيلن تي سخت دٻاءُ وجهي رهيو آهي جنهن سان روزگار، صحت، تعليم، رهائش ۽ خوراڪ جي فراهمي متاثر ٿي رهي آهي. انهن چئلينجن جي باوجود وڏي وزير پنهنجي حڪومت جي جاري ڪوششن کي اجاڳر ڪيو ته جيئن تيز رفتاري سان وڌندڙ آبادي جي سماجي ۽ اقتصادي اثرن کي گھٽايو وڃي. هن ڪيترن ئي قانون سازي ۽ پاليسي قدمن جو حوالو ڏنو جن ۾ چائلڊ ميريج ريسٽرنٽ ايڪٽ 2013، تازو منظور ٿيل ريپروڊڪٽو هيلٿ بل آف رائٽس، سنڌ پاپوليشن پاليسي (2016) ۽ فيملي پلاننگ تي لاڳت تي عملدرآمد پلان (2015) شامل آهن. ان موقعي تي موجود ماهرن ۾ ڪامياب ڳالهين ۽ مشورن جي اميد جو اظهار ڪندي وڏي وزير چيو ته حاصل ڪيل ڊيٽا صوبي جي مستقبل جي آبادي جي پاليسين ۽ پائيدار ترقي جي ڪوششن کي ترتيب ڏيڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندي. ايف پي 2030 لاءِ اهم ڪاميابيون ۽ روڊ ميپ: اجلاس ۾ اهم ڪاميابين ۽ اسٽريٽجڪ هدايتن جو ذڪر ڪيو ويو ته جيئن سنڌ وڌندڙ آبادي جي چئلينجن کي منهن ڏيڻ ۽ فيملي پلاننگ 2030 (FP2030) جي مقصدن کي اڳتي وڌائڻ جي ڪوشش کي جاري رکي. اهم ڪاميابيون: ٽاسڪ فورس هڪ پليٽ فارم تي اسٽيڪ هولڊرن کي گڏ ڪرڻ ۾ اهم اڳڀرائي ڪئي جنهن ۾ FP2030 ورڪنگ گروپ ۽ ٻيا ادارا شامل آهن. ڪاميابين ۾ ڪميونٽي مڊ وائفز (CMWs) جي شموليت، ازدواجي صلاح مشوري جو تعارف ۽ خانداني منصوبابندي تي ليڊي هيلٿ ورڪرز (LHWs) جو ٻيهر ڌيان ڏيڻ ۽ انجيڪشن جي شروعاتي دوائن جو انتظام شامل آھي. ٻين ڪاميابين ۾ سيانا پريس جو تعارف ۽ تعليم ذريعي نوجوانن تائين رسائي؛ آر ايڇ ايس بي جيان ڪوششون، پروفيشنل اين جي اوز (پي پي پي پلس) سان شراڪتداري، غير سرڪاري تنظيمن ۾ حمل جي دوائن جي ورڇ ، پليٽ فارمن تي ڊيٽا گڏ ڪرڻ (مثال طور ECR، cLMIS، DHIS2 ۽ CIP ڊيٽابيس) ۽ واشنگٽن ڊي سي يو ايس ايڊ جو مومينٽم پروجيڪٽ تنزانيا ۽ گھانا جي CIPs سان گڏوگڏ سنڌ جي لاڳت ۽ عملدرآمد واري منصوبي (CIP) کي عالمي سطح تي هڪ بهترين عمل طور تسليم ڪيو ويو آهي جڏهن ته سهولتن جي سطح تي انضمام ۾ چيلينج، مشاورت ۽ فالو اپ خاص اڳڀرائي ٿي آهي. سي آئي پي عملدرآمد جي پهرين مرحلي وارو مشاهدو سپلائي سائيڊ تي وڌيڪ ڌيان ڏنو جنهن سان سروس جي استعمال کي وڌائڻ لاءِ رويي جي تبديلي جي حڪمت عملي جي ضرورت تي زور ڏنو ويو. فيملي پلاننگ 2030 لاءِ روڊ ميپ: ٽاسڪ فورس 2030 تائين سڌارن کي مضبوط ڪرڻ لاءِ هڪ جامع روڊ ميپ جوڙيو آهي جنهن ۾ ڄاڻايل شعبن تي ڌيان ڏنو ويو آهي: پبلڪ-پرائيويٽ پارٽنرشپس (PPPs) ذريعي مربوط صحت ۽ آبادي جي خدمتن کي وڌائڻ ته جيئن گهڻ رخي رسائي کي يقيني بڻائڻي سگهجي – ڪلائنيٽ کي مطمئن ڪرڻ لاءِ معياري شيون، سامان، ۽ انساني وسيلن کي مهيا ڪندي معيار جي خدمتن جي ترسيل کي ترجيح ڏيڻ – نوجوانن ۽ نياڻين کي مهارتن جي تعليم ڏيڻ جڏهن ته مثبت سماجي ۽ صنفي اصولن کي فروغ ڏيڻ لاءِ مردن ۽ ڪميونٽي اڳواڻن کي متحرڪ ڪرڻ – قانون سازي، وڪالت، سماجي ۽ رويي جي تبديلي جا اُپاءُ ۽ احتسابي قدمن ذريعي سسٽم کي مضبوط ڪرڻ – ملٽي سيڪٽرل تعاون ذريعي نگراني، تشخيص، ۽ سسٽم جي بهتري شامل آهن. سي سي آءِ جي سفارشن تي عمل ڪرڻ ۽ پائيدار ترقيءَ جا مقصد (SDGs) حاصل ڪرڻ لاءِ وڏي وزير صحت ۽ آبادي جي شعبن کي خاص طور تي ضلعي ۽ سهولتن جي سطح تي PPHI ۽ RMNCH جي سهڪار سان ضم ڪرڻ جي ضرورت تي زور ڏنو. روڊ ميپ ۾ ٽارگيٽڊ هائرنگ ۽ لاجسٽڪ سپورٽ پڻ شامل آهي جهڙوڪه سي آئي پي ۾ ڄاڻايو ويو آهي جنهن موجب 350 فيملي ويلفيئر ورڪرن کي ڀرتي ڪرڻ ۽ نگراني لاءِ گاڏيون خريد ڪرڻ شامل آهن. پبلڪ پرائيويٽ پارٽنرشپ کي وڌائڻ لاءِ ڪوششون، پرائيويٽ فيسلٽي ايڪريڊيشن کي بهتر بڻائڻ، سنڌ هيلٿ ڪيئر ڪميشن ذريعي خانداني منصوبابندي جي معيار کي لاڳو ڪرڻ ۽ ڊولپمينٽ پارٽنرن، ڊونرن ۽ اين جي اوز سان نوان اتحاد قائم ڪرڻ تي ڌيان ڏيندو. ٽاسڪ فورس سنڌ ۾ خانداني منصوبابندي ۽ آبادي لاءِ ڀلائي جي قدمن کي اڳتي وڌائڻ لاءِ پنهنجي عزم کي ورجايو. وڏي وزير سمورن اسٽيڪ هولڊرن پاران گڏيل ڪوششن جي اهميت تي زور ڏنو ته جيئن آبادي ۾ تيزيءَ سان واڌ جي چئلينجن کي منهن ڏئي سگهجي ۽ سنڌ جي پائيدار مستقبل کي يقيني بڻايو وڃي.
